Nên đọc một lần để có cách nhìn đúng | Thành công không nhờ gia đình, trào lưu phông bạt hay là ảo tưởng bản thân?

Bài viết này của tác giả Luu Truong – Khang đọc được và tâm đắc từng câu từng chữ trong bài viết này. Nên xin phép tác giả được chia sẻ lại nguyên văn bài viết. Để các bạn có theo dõi tmkhang.work được tiếp cận với bài viết thực sự có giá trị này của anh Luu Truong.

Dẫn nhập:

Tiktok đang có cái trend Rich Kid khoe thành công sớm để chứng tỏ bản thân có thể làm giàu bằng con đường “Nỗ lực tự thân“.

Đặc điểm các bạn trẻ này là đang cố gắng phủ định vai trò của gia đình, hoặc hạn chế tối đa giá trị của gia đình khi nói về con đường thành công của mình.

Tư duy này khá là self help, nguy hiểm dễ gây ảo tưởng cho các bạn trẻ khác. Nỗ lực cá nhân là tốt, nhưng cố tình loại bỏ các lợi thế sẵn có để nâng tầm bản thân thì đó là 1 sự dối trá mang màu sắc self help.

Không ai có tai có mắt mà đi phủ nhận thành công hay tài năng của các em khi các em biết tận dụng tốt những lợi thế mình có để thành công. Họ chỉ không đồng ý về cái cách mà các em miêu tả về con đường thành công của mình chỉ với dăm câu ba dòng trên tiktok với tư duy ngầm: “tôi làm được thì bạn cũng làm được, chỉ cần chăm chỉ cố gắng là được“.

Với tư duy này vô tình đã chụp mũ lên những người từng thất bại, hoặc đang thất bại rằng: do bạn chưa chịu cố gắng nên chưa thành công thôi. Bất bình là ở chỗ đó! Ai đã đọc cuốn Những kẻ xuất chúng của Malcolm Gladwell thì sẽ hiểu rất rõ ý mình viết. Còn để phân tích ra thì khá là dài.

Vào bài:

Cây thông cao nhất ở trong rừng là do khi nó còn là một hạt mầm, thì không có con chim, hay con sóc nào ăn hạt đó. Khi cái hạt đó nảy mầm thành 1 cái cây con, thì nó không bị các tán cây khác che mất ánh sáng mặt trời của nó, cạnh tranh chất dinh dưỡng với nó. Khi nó cao lớn và trưởng thành thành 1 cây gỗ lớn thì không có ai chặt nó. Nó trở thành cái cây cao nhất trong khu rừng là do nó đã TÍCH TỤ CÁC LỢI THẾ chứ không phải do nó chỉ là một hạt giống tốt. Lược trích "Những kẻ xuất chúng" MalColm Maxwell

Thành công của bạn cũng vậy, là do thiên thời, địa lợi, nhân hoà, nhiều yếu tố hợp thành chứ chăm chỉ, nỗ lực thôi là chưa đủ. Chăm chỉ và nỗ lực thì chứng tỏ bạn chỉ là một hạt giống tốt. Để thành công, thì bạn cần nhiều yếu tố hơn thế.

Đừng cố gắng phủ định đi những lợi thế của bạn để nâng tầm bản thân, và gây ảo tưởng cho người khác. Hãy khiêm tốn, và trung thực, đó mới là cách đúng đắn để truyền cảm hứng và giúp đỡ người khác, chứ không phải chỉ nâng tầm bản thân để xây dựng sự ngưỡng mộ ảo của người khác dành cho mình.

Bài viết này không phải là để nguỵ biện cho sự thất bại, mà là để nhìn nhận vấn đề 1 cách toàn diện và khách quan nhất về con đường thành công. Bớt đi những ảo tưởng thì sẽ bớt phải trả giá cho những thất bại ngây thơ với tư tưởng: Nỗ lực tự thân là đủ.

1. Giá trị hữu hình có thể thấy được:

– Điều kiện vật chất: nhà ở, sách vở, các trang thiết bị, phương tiện học tập, trường tốt, thầy cô giỏi.

– Điều kiện sinh hoạt: quần áo đẹp, đồ ăn ngon, đầy đủ chất dinh dưỡng, lành mạnh cho sức khoẻ và tinh thần.

– Tiền chu cấp hàng tháng, đáp ứng các nhu cầu và theo đuổi sở thích cá nhân.

Cho dù cha mẹ có nghiêm khắc cỡ nào với con cái thì, điều kiện sinh hoạt và học tập của Rich Kid đã lợi thế hơn hẳn với Poor Kid rồi. Các em không phải lo lắng về việc ăn ở sinh hoạt, mà sẽ chuyên tâm học hành, thoải mái theo đuổi đam mê mà ít bị các áp lực về vật chất.

Người nghèo và người giàu đều có các vấn đề như nhau, nhưng người giàu giải quyết được rất nhiều vấn đề bằng tiền, còn người nghèo thì không.

2. Giá trị vô hình:

– Cha mẹ là nông dân nuôi dạy con sẽ khác với cha mẹ là doanh nhân, cha mẹ là tầng lớp trí thức sẽ nuôi dạy con khác với cha mẹ làm nghệ thuật. Cha mẹ thuộc tầng lớp nào trong xã hội, thì cách nuôi dạy con cái sẽ phù hợp với vị thế của họ, và đặc thù sẽ có sự khác nhau.

– Người ảnh hưởng đầu tiên và nhiều nhất đến 1 đứa trẻ luôn là cha mẹ trong gia đình. Giáo dục nó không chỉ là sách vở, bảng phấn, giáo dục không chỉ là ngồi 12 năm mòn đít trên ghế nhà trường. Mà giáo dục có mặt ở khắp mọi nơi, trong mọi lời ăn, tiếng nói, nếp sinh hoạt, hành động, tư tưởng, tư duy của những người xung quanh ta. Tiếng Anh có 2 từ để nói về việc học: LEARN và STUDY

*Learn: có nghĩa là học tập thụ động, học từ thói quen, quan sát, bắt chước hành vi của người khác thông qua vô thức, và tự nhận thức.
*Study: có nghĩa là học tập chủ động, tức là học thông qua trường lớp sách vở, bài giảng người khác dạy cho mình.

Việc học chủ động thông qua sách vở nó chỉ từ 5-8 tiếng/ ngày, nhưng việc học thụ động nó là khoảng thời gian rất dài còn lại, và trong suốt thời gian con trẻ còn sinh hoạt chung sống chung với cha mẹ. Cha mẹ luôn là những hình mẫu (Role Model) có ảnh hưởng lớn nhất đến chúng. Bởi cách giáo dục người khác tốt nhất đó chính là làm gương chứ không phải chỉ là đầu tư cho việc học hành ở sách vở trường lớp.

Chẳng thế mà dân gian ta có câu thành ngữ: “Con vua thì lại làm vua, con sãi ở chùa đi quét lá đa” , “Hổ phụ sinh hổ tử”, “Con nhà nòi”… là như vậy.

Bạn sẽ là trung bình cộng của 5 người gần gũi bạn nhất. Vì bạn sẽ vô thức “Learn” từ 5 người đó. – Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. Cha mẹ của bạn càng xuất chúng, thì bạn cũng có nhiều cơ hội để trở nên xuất sắc hơn so với những đứa trẻ khác.

Tác giả đã từng nhận định, những đứa trẻ có nền tảng gia đình tốt, nó có thể toàn tâm toàn ý, dồn hết năng lượng và nhiệt huyết của tuổi trẻ để theo đuổi đam mê từ những năm nó 15-17 tuổi, tự do tài chính và nghỉ hưu sớm ở tuổi 30-35. Sớm hơn rất nhiều so với những đứa trẻ khác phải đi theo con đường của số đông: thi cử, chọn trường đại học, ra trường đi làm vài năm trái ngành trái nghề, thử sức… thất bại… phá sản rồi… mới ngoi ngóp tìm thấy đam mê và sự nghiệp ở những năm 30 tuổi. Đấy là may mắn, còn không thì vẫn sẽ phải làm thuê, chịu kiếp Rat Race suốt đời và nghỉ hưu ở tuổi 60.

Người giàu dạy con bằng phương pháp và tình yêu thương. Còn người nghèo chỉ có thể giáo dục con bằng tình yêu thương mà thôi: “Nhà mình nghèo, cố mà học để thoát khổ con ạ” những đứa trẻ ấy chỉ có 1 cách học duy nhất là “Study” từ sách vở trường lớp, chứ không có điều kiện để “Learn” từ cha mẹ và các mối quan hệ của cha mẹ chúng.

3. Tâm thế

– Nếu bạn sinh ra trong 1 gia đình có điều kiện, tức là có tài sản tích luỹ từ cha mẹ thì bạn vào đời giống như chơi game với 5-10 mạng dự phòng vậy (nói nôn na là thế cho dễ hiểu – các bạn đừng tự ái nhé!) tức là bạn được phép chết vài mạng, được phép phạm sai lầm, được phép thử rủi ro – take risk. Mà trong tư duy kinh doanh và đầu tư thì cái gì rủi ro càng cao thì lợi nhuận càng lớn. Người giàu họ có nhiều điều kiện để đón nhận và nắm bắt cơ hội, và thử sức với rủi ro. Vì thế họ giàu sẽ càng giàu.

Còn nếu bạn sinh ra trong gia đình nghèo, thì bạn chơi game chỉ có 1 mạng duy nhất thôi. Bạn có dám take risk không? bạn có dám theo đuổi đam mê không? hay cha mẹ bạn chỉ biết kỳ vọng bạn bằng con đường an toàn là học đại học, có công ăn việc làm ổn định, thu nhập khá 1 tí rồi lập gia đình là xong?

Cùng là cuộc đời, nhưng chơi game với tâm thế có vài mạng dự phòng và với 1 mạng duy nhất thì cái nào ít áp lực hơn, thoải mái hơn và dễ dàng thăng hoa và chiến thắng hơn?

Nói đơn giản trong 1 trận bóng đá, đội nào đang dẫn đầu với tỉ số cách biệt 2-3 bàn thì tâm lý đá bóng nó khác hẳn so với đội mà chỉ cần bị cầm hoà là sẽ bị loại khỏi mùa giải. Tâm lý, tâm thế là thứ cực kỳ ảnh hưởng tới 1 quá trình nỗ lực và hành động của con người.

4. Vị thế

– Thôi cái này khỏi phải nói vì quá hiển nhiên rồi. Trích tạm câu nói này ra đây để các bạn cùng thấm:

20 năm trước mọi người xung quanh nhìn vào thu nhập của bố mẹ bạn để đối xử với bạn. 20 năm sau mọi người xung quanh nhìn vào thu nhập của bạn để đối xử với bố mẹ bạn.

Người giàu rõ ràng có nhiều vị thế và lợi thế hơn rất nhiều so với người nghèo và càng dễ dàng cho quá trình tích tụ lợi thế để thành công.

Bạn nữ trong video Tiktok chỉ nói rằng, gia đình mình chỉ cho mình 10 triệu duy nhất năm 17 tuổi để tự kinh doanh, rồi vài năm sau cùng bạn trai đầu tư vào chứng khoán, tiền ảo… Tức là năm 17 tuổi em ấy đã có thể thử sức với đam mê, đã được take risk với tâm thế và lợi thế dựa trên nền tảng tích luỹ từ gia đình mình, từ những giá trị vô hình và hữu hình. Em ấy không kể đến những yếu tố đó mà chỉ tập trung nhấn mạnh vào nỗ lực cá nhân của mình để xây dựng sự ngưỡng mộ từ người khác với ảo tưởng về con đường thành công cho những bạn trẻ xung quanh.

Và hãy nhìn những đứa trẻ khác ấy, vào năm 17 tuổi các em còn đang loay hoay làm gì? ngoài việc ôn thi và chọn trường, để đi con đường mà 10-15 năm sau các em mới có đủ tích luỹ vốn sống tiền bạc và kinh nghiệm để tự lập nghiệp.

Những triệu phú tự thân trên thế giới không phải không có, nhưng họ là số ít xuất thân từ những gia đình không mấy khá giả và phải vật lộn với cuộc đời một thời gian khá dài thường thì ngoài 30-40 mới có được thành công cho riêng mình.

Và hãy nhìn hầu hết những người thành công và được đại công chúng biết đến như Bill Gates, Mark, Warrent , Elon Musk… họ đều xuất thân thấp nhất từ những gia đình trung lưu, tầng lớp khá giả trong xã hội, để thấy nền tảng gia đình quan trọng như thế nào.

Từ lâu tác giả đã nói rằng: “Sự nỗ lực của bạn hôm nay, là tố chất và nền tảng cho con cái bạn mai sau” với ngầm ý rằng. Bạn chính là xuất phát điểm cho con bạn. Con trẻ sẽ kế thừa và học hỏi rất nhiều từ cha mẹ chúng.

Cha mẹ cũng đừng đổ trách nhiệm giáo dục cho nhà trường và xã hội, đây là sự thiếu trách nhiệm giữa cha mẹ và con cái. Bởi nền tảng giáo dục tốt nhất, luôn xuất phát từ gia đình đầu tiên.

Và con cái đừng phủ nhận hay hạ thấp giá trị nền tảng của gia đình dù bạn được cấp vốn 10 triệu hay 100 triệu, tiền bạc chỉ là 1 yếu tố nhỏ dễ thấy, mà còn rất nhiều giá trị quý báu vô hình khác đã bị bỏ qua, đây là sự không trung thực/ảo tưởng giữa con cái với cha mẹ và những người xung quanh.

Chúng ta cần có 1 góc nhìn đầy đủ, và tư duy đúng chứ không phải chỉ là những sự thật nửa vời gài bẫy tư duy cho người khác, đấy là cách mà một bộ phận không nhỏ những người “giàu” phát ngôn trên mạng, họ thường chỉ nói 1 nửa sự thật. Nguy hiểm không phải ở chỗ nó sai, mà nguy hiểm ở chỗ nó chỉ đúng có 1 nửa.

Nổ lực và chăm chỉ mới chỉ là yếu tố cá nhân gói gọn trong 1/3 của thành công, 2/3 còn lại là từ gia đình và môi trường. Vẽ đường vòng cho người khác đi, là 1 sự bất lương với xã hội. Chúng ta cần lên tiếng, để cuộc sống bớt bất công hơn, ít nhất là trong tư duy và nhận thức.

---

Một lần nữa tmkhang.work rất cảm ơn bài viết trên của tác giả Luu Truong. Toàn văn bài viết trên mình xin phép được chia sẻ lại để lan tỏa thông tin này đến nhiều đọc giả hơn.

Tóm lại là:

Gia đình giàu hay gia đình nghèo đều có những cái khó. Không nên phủ định mọi điều kiện thuận lợi mà bản thân nhận được để nâng tầm những thành công mà bản thân đạt được. Thay vào đó:

• Bạn sinh ra trong gia đình nghèo, thì chia sẻ những cách vượt khó, những điều kiện thiếu thốn, những khó khăn mà mình phải trải qua để đó được thành công là điều hiển nhiên và chấp nhận được;
• Bạn sinh ra trong gia đình giàu, có điều kiện, thay vì phủ định những điều đó thì hãy chia sẻ cách “vượt sướng để thành công” thì sẽ trung thực và không để người đọc hiểu lầm hoặc hiểu 1 nửa của sự thật.

Giàu – Nghèo không quan trọng. Thành công nào cũng đáng quý nhưng hãy trung thực để mọi người hiểu đúng!.